Przedmiotem finansów publicznych są zjawiska procesy oraz instytucje publiczne i prawne, które są związanie z powstawaniem i rozdysponowaniem środków publicznych, które z kolei zapewniają funkcjonowanie sektora publicznego, ponadto przedmiotem finansów publicznych są również normy prawne regulujące te operacje i sposób działania instytucji. Po krótkim wstępie czym są finanse publiczne czas przejść do tego co obejmują finanse publiczne. Podstawową częścią finansów publicznych są finanse budżetu państwa i finanse jednostek samorządu terytorialnego. Finanse publiczne obejmują:
1. Gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
2. Wydatkowanie środków publicznych
3. Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
4. Zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
5. Zarządzanie środkami publicznymi
6. Zarządzanie długiem publicznym
7. Rozliczanie z budżetem UE
Finanse publiczne działają na podstawie konkretnych przepisów prawa. W Polsce podstawą prawną finansów publicznych są:
– Konstytucja RP ( art. 216-226)
– ustawa o finansach publicznych
– ustawy kompetencyjne
– ustawy powołujące państwowe fundusze celowe i agencje skarbu państwa
– ustawa o poręczeniach i gwarancjach udzielonych przez skarb państwa
– ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
– ustawa o działaniach administracji rządowej
– rozporządzenia o szczególnych zasadach finansowania inwestycji z budżetu państwa
– ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej
– ustawa o NIK
– inne na przykład ustawa o zamówieniach publicznych
W finansach publicznych wyróżnia się również pewne zasady gospodarowania finansami publicznymi
1. Zasada jednoroczności- dochody i wydatki budżetu państwa ustalane są na jeden rok
2. Zasada jedności formalnej- rząd musi przedstawić plan finansowy budżetu państwa w jednym akcie prawnym
3. Zasada jedności materialnej- zakaz łączenia określonych dochodów z konkretnymi zadaniami
4. zasada powszechności- budżety i plany finansowe muszą obejmować wszystkie dochody i wydatki sektora finansów publicznych
5. Zasada realności- finanse i plany finansowe muszą być realne
6. Zasada szczegółowości- budżet musi być uchwalony szczegółowo zarówno po stronie dochodów jak i wydatków. Dochody muszą być szacowane według źródła ich powstania, a wydatki według celu ich przeznaczenia
7. Zasada jawności i przejrzystości- ostatnia zasadą jest zasada jawności i przejrzystości. Budżet musi być jawny i przejrzysty, żeby nawet osoby bez specjalistycznej wiedzy mogły go zrozumieć.
Finanse publiczne są bardzo ważne w funkcjonowaniu każdego państwa.
